KŁĄCZNO - KOLEBKA RODZINY NATALII SCHROEDER

Cz.1 Wieś

Kłączno (kaszb. Kłóńczno lub też Kłączno, Kłãczëno, niem. Klonschen)– stare siedlisko kaszubskiej szlachty zagrodowej. Do roku 1945 wieś znajdowała się w granicach III Rzeszy, Polacy stanowili tu wówczas 95% ludności. Obowiązująca do 1937 roku oficjalna nazwa miejscowości Klonschen została przez nazistowskich propagandystów niemieckich zweryfikowana jako zbyt kaszubska lub nawet polska i przemianowana na bardziej niemiecką nazwę – Ulrichsdorf. Dziś Kłączno, to wieś letniskowa na Kaszubach położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Studzienice na Pojezierzu Bytowskim, nad zachodnim brzegiem ciągnącego się od Studzienic jeziora Kłączno. Wieś postrzegana jest jako kolebka rodziny Schroeder z której wywodzi się słynna piosenkarka Natalia. Jej pradziadek Antoni Szroeder jest niekwestionowanym bohaterem i męczennikiem Kaszub , który razem z innym bohaterskim męczennikiem Piotrem Gostomskim z Studzienic oddali życie za Polskę na hitlerowskim szafocie. Potomkowie Antoniego Schroedera wnieśli i wnoszą znaczny wkład w pracy samorządowej, w rozwój kultury, edukacji , muzealnictwa, gospodarki leśnej nie tylko na Kaszubach. W Kłącznie o bohaterze przypomina przydrożna drewniana kapliczka usytuowana przy wjeździe do miejscowości z kierunku  Studzienic a konkretnie znajdujący się w jej obrębie kamienny obelisk pamiątkowy , z którego lewej strony znajduje się figura św. Jana Pawła II pod którą umieszczono papieskie pozdrowienia dla Kaszubów wypowiedziane w Sopocie 5 czerwca 1999 r. Wieś jest siedzibą sołectwa Kłączno w którego skład wchodzą również Okuny i Dzierżążnik oraz Osowo i Małe. Elektryfikowana w 1954 o czym nakręcono film dokumentalny cz I : https://www.youtube.com/watch?v=jLutxeIDUNA i cz. II https://www.youtube.com/watch?v=y7HvJdpcGDs. w którego realizacji brały udział wybitne wówczas osoby takie jak: Karol Małcużyński czy Aleksander Bardini. W kierunku północno-zachodnim znajduje się rezerwat przyrody Bukowa Góra nad Pysznem. Kłączno słynie z tradycyjnej już imprezy kaszubskiej „Koncert Na Dachu” i z doskonałej smażalni ryb. Muzyka Kłącznie rozbrzmiewa często co nie powinno dziwić gdyż nie tylko Natalia Schroeder jest rodzinnie z nim związana ale także kompozytor i poeta kaszubski ks. Antoni Pepliński autor jednej z najpiękniejszych kaszubskich piosenek „Stedzynszci jezora Stedzynszci las, Stedzynszci Kaszebe wołają Was”,( w zmienionej wersji ; https://www.youtube.com/watch?v=PG5X5xW2n3o ) który w latach 1963 –1980 wielokrotnie przebywał w Kłącznie, Był on siostrzeńcem Antoniego Schroedera.Poprzez liczne walory rekreacyjne nie tylko naturalne , jest atrakcyjnym miejscem do wypoczynku.  Znajduje się tu również placówka Ochotniczej Straży Pożarnej z charakterystyczną remizą. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.

Cz 2. Męczennicy z Kłączna

W cieniu szafotu

W dniu 31.08.1939 r. z donosu leśniczego Löwerenza aresztowano działacza Związku Polaków w Niemczech – Piotra Gostomskiego ze Studzienic i osadzono w berlińskim więzieniu – Plötzensee, W maju 1940 r. przebywający od września1939 r. w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen Antoni Szroeder ( wł. Schröder , nazwisko Szroeder funkcjonuje w źródłach, zostało spolszczone w 1945 r.) z Kłączna został przewieziony do berlińskiego więzienia Moabit. W lutym 1941 r. aresztowano żonę Piotra Gostomskiego – Anielę i również osadzono w Moabicie.

Okazało się, że Niemcy na podstawie zachowanych polskich akt, zarzucili im współpracę z polskim wywiadem i oskarżyli ich o zdradę stanu. Odbył się proces przed berlińskim Trybunałem Ludowym.

W dniu 2 grudnia 1942 roku Antoni Szroeder i Piotr Gostomski skazani zostali na śmierć. Piotr Gostomski zapytany przez prokuratora „ czy żałuje za swoje winy” – odparł krótko – „nie”. Aniela Gostomska otrzymała 15 lat ciężkiego więzienia. Z chwilą ogłoszenia wyroku hitlerowcy skonfiskowali Szroederom cały majątek, podobnie postąpiono z majątkiem Gostomskiego. Obaj skazani przez cztery miesiące oczekiwali w celi śmierci na egzekucję. 1 kwietnia 1943 roku zostali straceni na gilotynie. Literatura podaje imiennie skład sędziowski który wydał wyrok śmierci na Szroedera i Gostomskiego. Przewodniczacym składu był sędzia Trybunału Ludowego dr.Löhmann, ławnikami byli sędzia izby sądowej dr Zippel, SS-Brigadeführer Goetze, Generalarbeitsführer ( stopień Reichsarbeitsdienst - RAD czyli Służby Pracy Rzeszy ) Müller i gen. policji w stanie spoczynku Meiβner. Oskarżał pierwszy prokurator Ostertag. Nadal jednoznacznie nie zostało rozstrzygnięte czy dokumenty na które natrafili Niemcy były wywiadu wojskowego, dyplomatyczne ,czy jak chcą inni Oddziału II Komendy Straży Granicznej. Zarzut wobec Antoniego Szroedera obejmował okres od marca do sierpnia 1933 r. i dotyczył kwestii militarnych , jest więc bardzo możliwe ,że mają rację ci którzy twierdzą ,że dowodem były dokumenty za które odpowiedzialne były władze wojskowe. Ponieważ wywiad Straży Granicznej współpracował z oddziałem II Sztabu Generalnego ( Ekspozytura III Bydgoszcz ) stąd i informacje uzyskane przez funkcjonariuszy Służby Granicznej ( tuż przed wojną została podporządkowana armii ) mogły być ujęte w archiwaliach wojskowych. Jednak ze względu na rok 1933 nie można wykluczyć także dokumentów konsularnych. Ogólnie uznać należy, że główną winę za śmierć obu działaczy ponosi strona polska a to dlatego ,że Polacy nie zniszczyli wszystkich swoich dokumentów wywiadowczych. Konsekwencje tego były straszne, wystawiono na śmiertelne niebezpieczeństwo nie tylko agentów opłacanych ale także prawdziwych patriotów, co miało miejsce w przypadku wspomnianych wyżej osób i ostatecznie doprowadziło do ich tragedii i tragedii ich rodzin.. Polska, za którą Antoni Szroeder oddał życie gdy tylko nastała rozparcelowała jego ziemię, pośmiertnie zmieniła mu pisownię nazwiska i całą winę za konsekwencję bałaganu swoich służb zrzuciła na Niemców. Niestety historia archiwaliów polskich w 1939 r. ma znamiona nonszalancji ,głupoty i zdrady

Jan Gostomski

Jednym z najstarszych funkcjonariuszy niemieckiej policji ( zatrudniony w Bytowie od 01.11.1925 r.) był niejaki Scheffer – Kriminalobersekretär. Znał dobrze język polski. Jest on współwinny zakatowania na śmierć w listopadzie 1944 r. mieszkańca Kłączna Jana Gostomskiego. Jan Gostomski był synem lokalnego działacza Związku Polaków w Niemczech 60 –letniego Ignacego Gostomskiego, który ukrywał się w Dunajkach w pow. kościerskim. Niestety został rozpoznany, aresztowany i osadzony w obozie w Sachsenhausen, gdzie w dniu 20.03.1943 r. Niemcy go zamordowali . Jan Gostomski ukrywał się u Franciszki Bukowskiej w Kłącznie. Na skutek denuncjacji leśniczego Szyszke, został aresztowany i osadzony w bytowskim Gestapo. Gostomski był codziennie brany na przesłuchania podczas których brutalnie katowano go. Po którymś z kolei „ przesłuchaniu” cały pobity i posiniaczony nie mógł już utrzymać się na nogach. Kopał go butami nie kto inny, tylko sam gestapowiec Scheffer. Jan Gostomski był cały opuchnięty. Gdy wrzucono go do celi już się nie poruszał. Widać coś tknęło gestapowskim sumieniem, bo po około dwóch godzinach postanowili zobaczyć co się z nim dzieje. Gdy oprawcy weszli do celi Jan Gostomski już nie żył. Ciało wynieśli na noszach do szopy. 15 listopada 1944 r. został pochowany na bytowskim cmentarzu. W księdze zmarłych ktoś odnotował : „ Jan Gostomski został aresztowany w Dzierżążniku u Bukowskiego i przez gestapo pobity i zamordowany”

Opracowali : Krzysztof Myszka i Andrzej Szutowicz.

© Wszelkie Prawa Zastrzeżone